Materi Artikel Pertemuan ke 1

A, Matéri Pokok : Perkara Artikel

1.      Conto Artikel

Pék baca masing gemet!

Féstival Sunda-Cirebonan

TEMPO.COM anyar-anyar ieu ngarilis  Féstival Sunda-Cirebonan nu dilaksanakeun ku  Pamerintah Kabupatén Purwakarta, Jawa Barat, dina raraga Hari jadina. Mangrupa gabungan tradisi dua daérah nu béda tina widang budaya. "Katingali salian ti   endah, megah, tur harmonis," ceuk Bupati Purwakarta Dédi Mulyadi di sela-sela pintonan Féstival dina peutingan kamari.

Kasenian tradisional Sunda nampilkkeun wayang golék, domyak, jeung badingdut. Ti para seniman wilayah Pantai Utara (Pantura) Cirebon, nampilkeun atraksi kasenian Cirebonan, saperti tarian tayub, tarling, lais, sarta topeng banjet jeung benjang.

Sakabéh atraksi kasenian tradisional téh dipintonkeun di sapanjang jalan Soedirman jeung Singawinata, Purwakarta. Pintonan nu dimimitian jam 19.30 nepi ka 00.00 itu ngarebut perhatian puluhan rébu pelancong ti Jakarta jeung sabudeureunna, saperti Banten, Bandung, jeung wilayah Priangan, kitu deui ti Pantura Subang, Indramayu, sarta Cirebon.

Dédi nembrakeun yén baheula, antara wilayah nu dikawasa ku  Karajaan Sunda jeung Cirebon pernah béda paham. Tapi kadieunakeun sairing waktu nu geus kaliwat, éta perbédaan paham téh bisa direngsekeun kalawan damai ku misi misi kasenian jeung kabudayaan.

Dédi ngajelaskeun yén, anjeuna hayang terus ngamumule éta kasenian jeung  kabudayaan pikeun alat ngadeukeutkeun tali silaturahmi  antara masyarakat tatar Sunda jeung Cirebon ayeuna sabari ngamumule kasenian tradisonal masing-masing. Dédi nyebutkeun sok sanajan  kasenian Sunda jeung Cirebonan téh béda-béda, tapi substansina mah sarua nggambarkeun  eunteung nu lengket kana persatuan jeung duduluran.

Ku kituna, Dédi hayang ngajadikeun/ngarutinkeun Féstival Sunda-Cirebonan téh minangka agenda taunan panggung pariwisata jeung pintonan dina satiap miéling Hari Jadi Purwakarta jeung Hari Jadi Kabupatén Purwakarta dina média akhir Juli nepi ka akhir Agustus.

Dédi ngarasa prihatin beuki saeutik masyarakat Sunda nu daék ngaguar ajen inajen kabudayaanana. "Di Jawa Barat, di urang teu leupas ti pangaruh Cirebon, Bétawi, Banten, jeung  Sunda Priangan sabab aya kasang tukang sajarah budaya. Urang kudu boga kayakinan yén sararéa baraya urang," ceuk Dédi negeskeun.

Saurang seniman tarling, Teguh, ngaku reueus bisa jadi bagéan ti palaku éta Féstival seni-budaya. "Reueus lantaran kuring sadaya bisa ngabaur jadi kulawarga besar Sunda jeung Cirebon tanpa aya dinding pamisah," tembalna. Maranéhna ogé mapag kalawan hade tur daria dina acara perhelatan Féstival Sunda-Cirebonan nu digelar taun ieu.

2.    Kandaga Kecap (Sunda-Indonésia)

·         Gemet:             teliti

·         Pintonan:         tampilan

·         Peutingan:        malam

·         Sakabéh:          semua

·         Sabudeureun:   sekitar

·         Nembrakeun:   menyatakan

·         Diréngsékeun:  diselesaikan

·         Ngamumule:    melestarikan

·         Eunteung:        cermin

·         Minangka:        sebagai

·         Kasang tukang:            latar belakang

·         Negeskeun:      menegaskan

·         Reueus:                        bangga

·         Pamilon:          peserta

Conto artikel nu séjénna:

Latihan soal 1

Jawab pananya di handap luyu jeung eusi artikel di luhur!

1.   Tuliskeun ideu poko dina  pada kahiji!

...............................................................................................................................................................

2.    Nilik wangunna éta artikeul téh mangrupa jenis artikel?

...............................................................................................................................................................

3.    Saha nu boga alpukah/peran dilaksanakeunna éta kagiatan di luhur téh?

...............................................................................................................................................................

4.   Dina raraga naon kagiatan Féstival téh?

...............................................................................................................................................................

5.   Kasenian naon wae anu ditampilkeun deina éta Féstival téh?

...............................................................................................................................................................

6.    Kumaha ceuk Dédi ngeunaan hubungan Karajaan Sunda jeuung Cirebon baheula?

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

7.   Di jalan naon bae éta kagiatan téh digelarna?

...............................................................................................................................................................

8. Dédi ngajelaskeun sok sanajan Seni Sunda jeung Cirebon téh béda tapi …..

...........................................................................................................................................................

9.  Naon sababna Dédi bet ngarasa prihatin?

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

10. Kumaha perasaan Teguh salah saurang pamilon Féstival ti Pantura?

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................  

Materi Artikel Pertemuan ke 2

2.    Medar Eusi Artikel

Artikel nya éta karangan faktual sacara lengkep kalawan panjang  nu tangtu dijieun pikeun  dipublikasikeun (dina koran, majalah, buletin, jsb) jeung miboga tujuan nepikeun gagasan jeung fakta nu bisa ngayakinkeun, ngadidik, jeung ngahibur. Cara nulis karangan artikel aya nu maké narasi, déskripsi, éksposisi, atawa argumentasi. Bisa ogé gabungan tina sababaraha nu disebutkeun tadi.

Artikel biasana diwangun ku bubuka, eusi, jeung panutup. Disebutna babagian atawa Struktur artikel. Cara ngabahasna bisa ku cara déduksi bisa ogé ku cara induksi. Déduksi ngabahas dimimitian ku hal-hal nu umum terus ngabahas hal-hal nu husus. Sedengkeun induksi sabalikna nya éta ngabahas hal-hal nu husus heula kakara nu umum. Eusi artikel bisa mangrupa Sajarah, carita lalampahan, Arguméntasi, Hasil panalungtikan, Bingbingan pikeun ngalakukeun/ ngerjakeun hiji hal.

Di handap aya sababaraha conto artikel pék baca!

WISATA BUDAYA DI CIBUNTU KUNINGAN

             Kuningan, Jawa Barat (Jabar) memang mangrupa salah sahiji  wilayah nu miboga loba potensi wisatana, utamana wisata alamna. Ningali kana ieu potensi sakelompok warga, kompak ngabentuk konsép Désa Wisata nu pernahna di suku Gunung Ciremai. Pernahna éta désa téh ayana di Désa Cibuntu, Kacamatan Pasawahan, Kabupatén Kuningan. Mimiti aréa zaman batu, curug, nepi ka pakampungan  husus domba ogé aya.

            Désa Cibuntu nu geus diwangun jadi hiji  désa wisata di kabupatén Kuningan téh salawasna boga tarékah pikeun ngabebenah jeung nyobaan méré pelayanan nu panghadena ka satiap  wisatawan nu datang. Pangarahan jeung panduan panghadéna ti Kapala Désa.
1. Kampung Domba

            Kampung Cibuntu, nu lokasina memang eksotik disabudeureunna ratusan héktar pasawahan jadi srogana pikeun jalma nu hayang rileksasi diri. Salian ti éta, pamandangan unik bisa ku urang katingali. Dina waktu asup ka éta daérah nya éta Désa Cibuntu langusng kaambeu bau kotoran domba. Naon pangna kitu sabab disabudeureun éta kampung aya puluhan kandang domba nu jumlahna ratusan.

            Lamun ku urang ditingali ti kajauhan, bakal katingalina siga perumahan méwah. Padahal lain perumahan tapi perumahan nu cicingna ratusan domba. Masyrakat Cibuntu sacara gotong rosyong ngawangun éta tempat kandang domba tea.

2. Puluhan Situs Purbakala

          Situs Bujal Dayeuh nya éta salah sahiji situs nu miboga ajen sajarah nu ayana di Désa Cibuntut. Bujal Dayeuh hartina beuteung Dayeuh. Dina taun 1970 ogé kapanggih sababaraha  perkakas sajarah saperti batu, kampak,  geulang jeung situs Hulu Dayeuh.   Diperkirakeun dina zaman megalitikum, mangsa éta penemuan téh geus asup kana mangsa batu halus. Arca Purbakala bisa katingali jeung kapanggih dina bentuk batu kasar. Situs aheng lainna nu aya di éta Désa téh nya éta situs anu bentukna arca jenis wanoja atawa ratu, warga nyebutna situs  Saurip nu hartina sakahirupan atawa kebersamaan.

3. Curug Air Terjun Gongseng

          Ti daérah nu cukup luhur kaéndahan curug bakal ngadumanis pisan jeung kaendahan leuweung nu masih kénéh hejo ngemploh tangtu wae nu datang/wisatawan bakal ngarasa boga kesan nu luar biasa. Sanggeus ngurilingan sabudeureun éta wilayah nya éta hawa segerna curug Gongséng, saderék bakal ngarasekeun ogé kaendahan leuweung-leuweung nu aya di éta padésaan nya éta  Désa Cibuntu tea.  Puluhan flora jeung bubuahan nepi ka tangkal hérbal.  Salian ti éta ogé urang bakal manggihan sababaraha situs lainna salian ti Bujal Dayeuh nu diperkirakeun umurna geus 5000-10.000 taun katukang dina zaman megalitikum kasar.

                     (Sumber:Fokuscirebon.com) 

Kuningan, Jawa Barat (Jabar) memang mangrupa salah sahiji  wilayah nu miboga loba poténsi wisatana, utamana wisata alamna. Ningali kana ieu potensi sakelompok warga, kompak ngabentuk konsep Désa Wisata nu pernahna di suku Gunung Ciremai. Pernahna éta désa téh ayana di Désa Cibuntu, Kacamatan Pasawahan, Kabupatén Kuningan. Mimiti aréa zaman batu, curug, nepi ka pakampungan  husus domba ogé aya.

Paragraf di luhur téh mangrupa bagéan tina Prolog/bubuka dina artikel nu judulna “Wisata Budaya di Cibuntu Kuningan”. Bentuk paragraf atawa pada nya éta mangrupa deskripsi atawa ngagambarkeun kaayaan Désa Cibuntu, Cara medar éta paragraf nya éta ku cara deduksi nya éta ngabahas dimimitian ku hal nu sipatna umum. Kecap Kuningan Jawa barat sipatna umum diteruskeun kana hal-hal husus nu mangrupa ciri-ciri  tina lokasi éta wilayah.

            Bagéan eusi dina éta pedaran ayana dina pada katilu, kalima jeung pada kagenep. Inti tina pada katilu nya éta ngeunaan kumaha gambaran kampong domba. Pada kalima nerangkun ngeunaan hiji situs nu aya di éta wilayah ngarana situs “Bujal Dayeuh” nu hartina  beuteungna dayeuh. Disbut situs sabab aya peninggalan sajarah mangrupa kapak, batu, arca purbakala dina jamam megalitikum.

Sedengkeun eusi nu aya dina paragraf/pada kagenap nya éta nétélakeun ngeunaan tempat wisata nu kacida endahna mangrupa curug Gongseng.

            Bagéan panutup dina éta artikel nya éta masih aya dina pada kagenep nu nyaritakeun perjalanan ka tempat situs jaman megalitikum tea.

Latihan Soal 2

Jawab pananya di handap luyu jeung eusi artikel di luhur!

1.      Pek ringkes deui bagéan bubuka dina artikel di luhur!

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………........................

2.      Sebutkeun wangun pada paragraf artikel di luhur1! Sarta bagéan mana nu nuduhkeun éta bagéan téh!

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

3.      Cara medar bubuka di luhur téh nya éta ku cara deduksi pek sebutkeun alesasana!

…………………………………………………………………………………………………

4.      Sebutkeun bagéan eusi dina éta artikel téh!

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5.      Kumaha bagéan panutupna éta artikel? Sarta aya dina paragraf ka sabaraha?

…………………………………………………………………………………………………

Tést Prakték 1 (individu)

Pek hidep nyieun hiji artikel temana bebas jumlah kecapna minimal 200 kecap maksimal 400 kecap. Terus tulis dina BLOG pribadi! Pikeun bukti kirim éta karya ka Akun Bapa/ibu guru hidep.

Materi Sisindiran Mata Pelajaran B. Sunda kelas VIII. Kali ini menampilk...

Materi Artikel Pertemuan ke 4

B. Matéri Pangdeudeul: Wanda-wanda pada (paragraf)

            Pada nya éta jenis tulisan nu ngabogaan ide. Ngamimitian pada ditandaan ku asup kana baris anyar. Hiji pada biasana ngawéngku pikiran, gagasan, atawa ide poko nu dibantu ku kalimah pangrojong. Pada nu mangrupa karangan non fiksi biasana dimimitian ku hal umum ogé gerakna leuwih husus nepi ka bisa ngamunculkeun argumén atawa sudut pandang.

            Dina umumna tilu nepi ka tujuh kalimah. Sakabaéhnana ngagabung dina hiji pernyataan paragraf tunggal.  Dina fiksi prosa, contohna; tapi ieu hal téh umum lamun paragraf prosa ayana di tengah atawa ahir. Upama kutipan magrupa dialog nu mangrupa fiksi, paragraf anyar digunakeun satiap aya obrolan anu ganti jalma.

1) Raraga paragraf

·         Dimimitian kalawan topik nu maké kalimah topik nu nembrakeun gagasan utama  paragraf.

·         Méré détail nu ngadukung pikeun ngarojong gagasan utama.

·         Ditutup kalawan maké kalimah panutup nu medar deui gagasan utama.

2) Wanda-wanda paragraf dumasar jenis posisi kalimahna

Dumasar jenis-jenisna

a.    Narasi nya éta wangun karangan anu nepikeun hiji kajadian atawa pangalaman dina runtuyan waktu kanu maca kalawan udagan sangkan méré kesan perkara parobahan atawa gerak hiji harti awal tepi ka ahir. Pék Ilikan conto sempalan téks narasi di handap!

Kaduhung Baha ka Ema

      Jam sabelas tos wangsul ti sakola. Abdi atoh pisan kumargi tiasa ameng heula sareng rerencangan. Ti kelas kénéh tos badami bade mengbal di lapang tukangeun pabrik. Bring wéh abdi sareng réréncangan anu tos baradami lalumpatan muru lapang. Dugi ka lapang, teras gentos seragam ku acuk ameng, ari sapatu mah teu dibuka, kumargi upami teu nganggo sapatu sieun kacugak.

b.    Deskripsi nya éta karangan nu ngagambarkeun hiji hal, nétélakeun naon-naon nu diindra, tur ngagambarkeun perasaan jeung paripolah jiwa dina wangun kalimah. Pék Ilikan conto sempalan téks deskripsi di handap!

Kasenian Celempung ti Cibuluh Kab. Subang

             Celempung téh hiji alat waditra anu bahanna tina Awi, bisa awi hideung, awi gombong, atawa awi naon baé. Awi nu rék dijieun celempung, mangrupa awi guluntungan, panjangna dua buku atawa dua ruas. Bagéan puhuna dibolongan, kitu deui bagéan tengahna. Hinis bagéan hareup disebit, atawa dicokél kalayan legana hinis nu disbit kira-kira sagedé curuk kolot. Hinisna nu disebit lobana dua lembar, jarakna opat senti.Anu tukang ditunjel bagéan tengahna, demi hinis bagéan hareup maké babantal, rubakna 4 cm, panjangna 4,5 cm, dipasang lebah liang sesentor.

c.    Eksposisi nya éta karangan anu ngusahakeun ngabéjérbéaskeun hiji hal kalawan tujuan pikeun mertélakeun, sangkan dipikanyaho ku balearéa. Pék Ilikan conto sempalan téks éksposisi di handap!

Basa Lisan Jeung Tulisan

              Basa Sunda lain ngan ukur dipaké gunem catur kalawan lisan baé. Tradisi maca jeung nulis dina basa Sunda geus mangabad-abad umurna. Naskah anu pangkunana asalna ti abad ka-16. Ditulis ku aksara nu ayeuna disebut aksara Sunda Kuna. Sabada dijajah ku Mataram, basa Sunda gé sok ditulis ku aksara Jawa (hanacaraka). Malah sabada aya sakola nu diadegkeun ku urang Walanda mah nya aksara Jawa nu diajarkeun téh, nepi k aréa urang Sunda nu nyangka hanacaraka téh aksara Sunda pituin. Salian ti éta basa Sunda sok dituli ku Arab pégon atawa arab gundul. Ayeuna mah prah basa Sunda ditulis ku aksara latén.

d.   Argumentasi nya éta wangun karangan nu ngébréhkeun sawangan nu nulisna perkara hiji pasualan atawa hal sangkan mangaruhan nu maca pikeun nangtukeun sikep jeung cara mikir ngeunaan hiji hal. Pék Ilikan conto sempalan téks arguméntasi di handap!

Mulangkeun Ciamis Ka Galuh

      Urang Sunda mah geus teu bireuk deui ka ngaran Ciamis téh. Umumna geus papada nyaho deuih, upama wewengkon jeung pamaréntahan Ciamis, baheula disbut Galuh, ngaran hiji karajaan di tatar Sunda. Bareng jeung robahna gelar karajaan jadi kabupatén, ngaran Galuh ogé diganti ku Ciamis. Upama urang Galuh reueus kana ngaran Galuh, lain ngandung harti yén urang Galuh ngeukeuweuk sukuisme. Wajar baé sabab ngebrehkeun sikep ngamumulé jati diri, teu lali ka purwadaksi. Urang Galuh kudu miboga tabiat anu loyog jeung palasipah kagaluhan.

 3) Babagian Pada (Paragraf) dumasar Kalimah Luluguna

a.  Paragraf déduktif nya éta paragraf anu dimimitian ku nepikeun pasualan pasulan inti atawa kalimah topic saterusna dituturkeun ku kalimah-kalimah penjelas.Pék ilikan conto paragraf deduktif di handap!

Sakola Séhat

           

            Sakola séhat nya éta sakola nu kaayaan wargana, lingkungan jeung sarana prasarana nyumponan sarat-sarat kaséhatan. Di sakola anu séhat, kaayaan warga anu ngawéngku Képala Sakola, guru, karyawan jeung parasiswana saréhat. Katitén tina absénsi nu ngan ukur saeutik. Lingkungan sakola bérésih tina masalah runtah. Warga sakola disiplin kana  aturan miceun runtah kana tempatna. Cur-cor cai teu kakurangan. Bérésih tina polusi hawa, lantaran lingkungan sakola ngémploh héjo pinuh ku tatangkalan,  sarta jauh tina haseup kandaraan anu bala wiri lalar liwat. Jauh tina sora gederna mesin pabrik atawa tempat usaha nu  maké mesin sorana tarik.

b. Paragraf Induktif nya éta paragraf anu dimimitan ku nepikeun hal-hal nu sipatna penjelasan-penjelasan saterusna dituturkeun ku kalimah ahir nya éta kalimah topik. Paragraf induktif kabagi tilu jenis nya éta generalisasi, analogi, jeung kausalitas.

1). Generalisasi nya éta pola ngembangkeun paragraf ku cara ngagunakeun sababaraha fakta husus pikeun meunangkeun kacindekan (kesimpulan) nu sipatna umum.Pék ilikan conto di handap!

            Sanggeus karangan barudak kelas tilu dipariksa, ternyata Ali, Toto, Alex, jeung Burhan, mennang nilai dalapan. Sedengkeun barudak séjénna meunang nilai tujuh. Ngan Maman wungkul nu meunang nilai genep teu aya hiji ogé anu nilaina kurang. Ku sabab kitu, meunang disebutkeun barudak kelas tilu cukup pinter dina ngarang.

2) Analogi nya éta nyusun paragraf nu eusina perbandinga dua hal nu miboga sipat nu sarua. Pék ilikan conto sempalan paragraf nu sipatna analogi di handap!

            Alam pancabuana muter sacara tartib pisan, siga mesin. Panonpoé, dunya, bulan, jeung bentang nu mangjuta-juta jumlahna, sumebar kalawan tartib naker, siga muterna roda mesin. Kabéhanana bagerak ngawirahma. Mesin nu ruwet téh aya nu nyaptakeunana nya éta manusa. Béda jeung alam nu Maha Besar nu sumebar kalawan tartib jeung rapih salila hirup teu aya nu nyiptakeunana?Nu nyiptakeunana geus tangtu waé Dzat Nu kacida pisan Maha. Jalma nu nyiptakeun mesin tangtu kacida pisan mikanyaah kana ciptaanana. Geus pasti kitu Allah nu nyiptakeun Alam tangtuna waé bakal nyaah pisan kana naon-naon nu diciptakeun ku Anjeun-Na.

3) Hubungan Kausal nya éta pola nyusun paragraf kalawan ngagunakeun fakta-fakta nu ngabogaan hubungan sabab-akibat.  Pék ilikan conto paragraf nu miboga hubungan kausal Sabab-Akibat di handap!

            Éra Reformasi taun kahiji jeung taun kadua nghasilkeun hal nu matak ngagedékeun haté. Tatanén, dagang, jeung industri, bisa direhabilitasi jeung bisa dikendalikeun. Produksi nasional ogé ningkat.  Ekspor kai jeung naekna harga minyak bumi di pasaran dunya ngahasilkeun dévisa miliaran dolar AS keur kas nagara. Ku kituna posisi rupiah beuki stabil. Ekonomi Indonésia beuki mantap ayeuna téh. Ku sabab kitu, teu heran lamun ti mimiti taun katilu dina era repormai ieu, Indonésia geus dianggap narima injeuman luar negeri kalawan syarat nu kurang pléksibel keur ngabiayaan pangwangunan.

a.    Paragraf Campuran nya éta paragraf nu dimimitian ku nembrakeun pasualan poko atawa kalimah topik saterusna dituturkeun ku kalimah-kalimah penjelas jeung ditungtungan kalimah topik. Kalimah topik nu aya ditungtung paragraf mangrupa penegasan ti awal paragraf. Pék ilikan conto di handap!

            Dina kahirupan sapopoé manusa teu leupas tina komunikasi. Kagiatan naon baé nu dilakukeun ku manusa tangtuna teu leupas ti alat komunikasi, boh sarana komunikasi  nu sederhana kitu atawa nu modern. Kabudayaan jeung peradaban manusa moal bisa maju siga ayeuna lamun teu aya sarana komunikasi.

b.    Paragraf Déskriptif/Naratif/Menyebar nya éta paragraf nu teu miboga kalimah utama. Pikiran utamanna (lulugu) nyebar ka sakabéh paragraf atwa nu tersirat dina kalimah-kalimah penjelas. Contoh:

            Di pinggir jalan loba jelema nu jualan kueh jeung inuman. Hargana marurah. Hanjakal loba laleur sabab di éta tempat aya tumpukan runtah nu geus buruk. Dina untah laleur laluasa ngapung saterusna eunteup dina kueh jeung inuman. Jalma-jalma dalahar teu ngarasa kaganggu ku laleur. Kabéhanana asyik dahar bangun nu ponyo naker sabari istirahat jeung ngobrol.